Εναρκτήρια επιλεγόμενα α´

Όταν περιπλανάται κανείς στη λογοτεχνία, ταυτοχρόνως πλανάται διότι και η πιο αχανής ανοιχτωσιά δεν είναι παρά μία διαλογική, εποικοδομητική, συμπαιγνία, ακόμη και σε περιπτώσεις  μη φιλογνωσιακής όσο και μη αντιγνωσιακής γραφής.  

Η ποίηση ως έννοια εγχειρίζεται στον αναγνώστη με το προσπέρασμα των διαθέσιμων στοιχείων της και την αναγνώριση νοήματος των μεταβιβάσημων, τα οποία δεν έχουν ακόμη προοριστεί ως ενδεικτικές ή τυπικές παρατυπίες.

Η ποίηση, εάν πράγματι διαρκεί, το καταφέρνει διότι δεν μπορεί από κάποιο σημείο και πέρα, ως έχει, να διαρκέσει. Δημιουργεί νέες αποκαλύψεις. Εμμένω στη διατύπωση αυτή διότι ως επί το πλείστον, στην ποίηση ως έννοια και στο νόημα της ποίησης δεν εξετάζονται οι προεκτάσεις και οι επεκτάσεις, παρά μόνο η υποτέλεια στη συστημική αποδεκτικότητα και τον συστημικό αισθητικό παραδειγματισμό, οι οποίοι αποκτούν μία, παράλληλη με την ποίηση, διαδοχή από προεκτάσεις και επεκτάσεις. Η ποίηση όμως καθίσταται λεκτική λάσπη, πηλός έτοιμος για την πλάση απαιτούμενων αποδεκτικών ειδών, όταν δεν δύναται να συγκριθεί, ήτοι να συγκρουστεί και με το καλό – διότι η σύγκρουση ή η αντιπαράθεση με το κακό είναι προ πολλού διαδραματισμένη, εγγυημένη. Τι εννοείται και από ποιον, καλό ή κακό. Αυτό, σε επίπεδο αποδεκτικότητας, προσιδιάζει με την αυταπάτη πως ζει κανείς με την ποίηση και πως δίχως αυτήν δεν ζει, ενώ στα καθημερινά αποκαλυπτήρια της αλήθειας διαπιστώνει πως με την ποίηση μπορεί να ζήσει αλλιώς ή αλλιώς να μη ζήσει.

Η ποιητική περισυλλογή, όπως το έχω προηγούμενα εκθέσει, εάν είναι παρηγορητική στη βάση κάποιας δικαιωματικής ηθικής, περιορίζεται στην ισχύ της να μπορεί να θεωρείται αποδοτική σύμφωνα με διανοητικές ενέργειες οι οποίες μπορούν να αποδίδονται αποκλειστικά σε αυτή. Αυτό, προσωρινά, το ονομάζω ποιητικώς συμφέρον, μίασμα. Η μεταφορική ισχύς μιας αναφοράς σε κάποιον από τους όρους σύστασης του κόσμου δεν είναι υποχρεωτικά υψηλότερη απ’ ενός ευτελούς πράγματος. Μια επίκληση στον Απόλλωνα δεν αποκλίνει από μια επίκληση σ’ έναν λεμονοστύφτη, η κεντρικότητα της ανάδειξης μιας καθολικής σημασίας δεν αποκλίνει οπωσδήποτε από την κεντρικότητα της ανάδειξης μιας κοινότυπης εκδήλωσης, μιας τολμηρότητας , ας πούμε, στην ανοιχτή αγκάλη της ευρείας αναμονής για κάποια ωφέλιμη τολμηρότητα, που δύναται να αναβιβάσει το όλο φαινόμενο σε λύση ενός προβλήματος που δεν υφίσταται. Εάν υφίστατο ένα τέτοιο πρόβλημα, στη θέση της κατάστασης της ποίησης που είναι η ποίηση δίχως πρόβλημα, τότε το πρόβλημα αυτό θα περιείχε μια πανίσχυρη απελευθερωτική εξουσία και η ποίηση θα ήταν η τέχνη συντήρησης μιας επιτυχημένης, ή έστω σταθερά απελευθερωτικής, ανωτερότητας, μιας αντι-κατάστασης η οποία θα προσδιοριζόταν από πλήρη άρνηση παραδοχής των επόμενων προεκτάσεων και των επεκτάσεων του ποιητικού περιέχοντος: η γλώσσα και η ποίηση θα ήταν ένα και μάλιστα αφηρωισμένο, οριστικά εποπτευμένο τρέχον. Οι λέξεις όμως εξακολουθούν να διευρύνουν τη σχετικότητά τους, αλλάζουν μέσω μιας ολοένα και πιο εμπλουτισμένης, ιθύνουσας απροσδιοριστίας.

Σύμφωνα με την οργανική αντιμετάθεση, η ποίηση διαθέτει έναν ορισμό βάσης, ένα είδος θεμελίου το οποίο, όμως, ανανεώνεται διαρκώς απ’ τους κολαφισμούς του. Οι κολαφισμοί την καθιστούν ποίηση, όχι τα άπειρα είδη ευαισθησίας που αποκτούν καθ’ οιονδήποτε τρόπο  επικοινωνιακή, εκφραστική ή θεωρητική νομιμότητα και ασφαλώς,  κατά τις υπάρχουσες προεγκρίσεις, αυτονομία. Η οργανική αντιμετάθεση, λειτουργεί αντιφατικά και ανακόλουθα προς την κειμενική της παρουσία και αυτό συμβαίνει διότι η απουσία της προσδιορίζεται εγγενώς, ως κυλιόμενο σημείο επανέναρξης, ενώ η παρουσία της αποτελεί σημείο ακύρωσης.

Στις ποιήσεις η διάκριση αποτελεί μορφή και έκφραση ενός διακρινόμενου, στην ποίηση η διάκριση αποτελεί κενωτική  υπόσταση ενός περιεχομένου ή, ορθότερα, αποτελείται από μια αυτοαναιρούμενη υπόσταση περιεχομένου το οποίο κατά τούτο και μόνο καθίσταται διακρινόμενο.  

Σύμφωνα με τα παραπάνω, λοιπόν, η ποίηση είναι καταστασιοφόρος, δεν καθορίζεται από τις ψυχικές ή συναισθηματικές στάσεις της λεγόμενης αισθητικής εμπειρίας, διότι και οι δυο τους εξαρτώνται από την οργανική εποπτεία του ποιητή, η οποία κατ’ αυτή τη συνθήκη δεν καθίσταται γνωσιολογική μα πιο αληθινή∙ οι εξαρτήσεις της έχουν αναλυθεί στον καταποντισμό της συνείδησης. Η οργανική αντιμετάθεση καθιστά την εμπειρία της τρέχουσας ποίησης πεπερασμένη και ανάγει την ποιητική δημιουργία σε συνθήκη κενότητας όπου η αντίληψη και η υλοποίηση της ποιητικής τέχνης συνεπάγονται την ευταξία ενός κενού, με το οποίο ο ποιητής αποκτά πρόσβαση στο ακαθόριστο.

Οι ποιήσεις γύρω μας είναι, πάνω απ’ όλα, αντικαταστάσιμες. Η ποίηση δεν είναι. Η άρνηση αναγνώρισης αυτής της αντικαταστασιμότητας είναι άρνηση της ποίησης και η επαλήθευσή της εντοπίζεται στη μη αντικαταστάσιμη φύση της ποίησης. Η διαφορά δεν είναι συγκριτική, είναι αβυσσώδης. Αυτό ισχύει για κάθε ποίηση που διαφέρει από τις ποιήσεις. Πρόκειται για διαφορά ετύμου.

Η ποίηση, όπως ανέφερα στην αρχή του κειμένου, διέπεται από κολαφισμούς, ενώ οι ποιήσεις διέπονται από άλλα πράγματα. Η ποίηση είναι άπαυστη ως αποτυχημένη απόπειρα προσέγγισης του απροσέγγιστου  ενώ οι ποιήσεις αποτυγχάνουν διότι δεν αποπειρώνται μια τέτοια προσέγγιση. Η ποίηση, εν ολίγοις, δεν περιέχει απλώς κάποια γνώση αποτυχίας, είναι αποτυχία∙ οι ποιήσεις δεν διαθέτουν καν γνώση αποτυχίας, την επικαλούνται διότι δεν έχουν γνώση εκείνου που δεν υπάρχει για να προσεγγίσουν ή να το δημιουργήσουν.

Η εκπλήρωση ενός τίποτα είναι ύπαρξη ενός τίποτα εντός της εκπλήρωσης του τίποτα, συνεπώς η προοπτική της διάκρισης, της επίτευξης, της αποδεκτικότητας, επικαιροποιούν συντηρητικά κάτι:  ένα κατασκευασμένο ίχνος αξιοποίησης μιας εκπροσώπησης η οποία με τους παντοίους τρόπους που ορίζουν τον αποδεκτό τρόπο, αυτό-εκπροσωπείται ώστε να αποφύγει την ποίηση∙ το τελείωμα μιας αρχής μετά από ένα τέλος.

Εφόσον κάποιο νόημα, διαρκώς επικαλούμενο, ορίζει την εγγενή πραγματικότητα ενός ποιήματος, το ποίημα αποτελεί ανακοίνωση συνειδητοποίησης ενός κινήτρου, το ποίημα δεν είναι ποίημα. Το ποίημα, σύμφωνα με την κοινή αποδεκτικότητα, είναι λοιπόν «κάτι που είναι όπως το λέω επειδή κατ’ αυτόν τον τρόπο θέλω να το πω». Ενώ το ποίημα δεν είναι τίποτε άλλο από εκείνο που δημιουργώ κατά τον τρόπο που δεν μπορώ να το δημιουργήσω.

Νοέμβριος 2019 - Μάρτιος 2020

Γ. Λ.

Στους λαβυρίνθους του μυαλού [Bibliotheque 2020] / Περιοδικό Fractal

https://www.fractalart.gr/stoys-lavyrinthoys-toy-myaloy/

Είμαι της άποψης πως ο Ουίλιαμ Μπάροουζ  επιδόθηκε σε  μια λογοτεχνία σε μεγάλο βαθμό αυτοαναιρούμενη, -με την αναίρεσή της να λειτουργεί όμως υποστηρικτικά προς την αισθητική της βασιμότητάς της- και, υπό πολλές έννοιες, περιπτωσιακή. Άλλωστε ο Μπάροουζ υπήρξε επαναπροωθητήρας προηγηθέντων αισθητικών τάσεων∙ «Οπωσδήποτε, η λογοτεχνία για να έχει μέλλον οφείλει τουλάχιστον να συντονιστεί με το παρελθόν και να μάθει να χρησιμοποιεί τεχνικές που έχουν προ πολλού χρησιμοποιηθεί στη ζωγραφική, τη μουσική και τον κινηματογράφο^*», τις οποίες αξιοποίησε εκ νέου προσφέροντας μια μοντέρνα κοινωνικο-πολιτική σάτιρα η οποία ανά περιπτώσεις ήταν εντόνως ανενδοίαστη και κειμενογλωσσιακά βλεννώδης.       

Στα καλύτερά του έργα, εκείνα όπου η στοιχειακή ετερογένεια και οι ισχυρισμοί της προτροπής προς μία «αποδραστική» νουθεσία αντικειμενοποιήθηκαν, δεν ήταν αξιολογότερα από τις συνεντεύξεις που κατά καιρούς έδωσε στη διάρκεια της ζωής του. Το θίγω αυτό, όχι για να υποβαθμίσω αυτά τα έργα κατ’ οιονδήποτε τρόπο, μα για να εξάρω τη σημαντικότητα αυτών των συνεντεύξεων σε επίπεδο κοινωνικής αναφορικότητας, πάντοτε σε σχέση με την πολιτικοποιημένη διερμηνεία (έλεγχος-ανασφάλεια-δυστοπία) και την εκπροσώπηση ενός μέρους της λογοτεχνικής γλώσσας, στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα∙ ενός δριμέος, κλειστού υποσυστήματος  εξάρσεων και πληροφοριών, πράγματι μοναδικό μα, όπως αποδείχτηκε, ανεπαρκές και ακραία υποδιαιρετικό σε σχέση με τις τροπές και τις μετεξελίξεις της ζωής και της λογοτεχνίας.   

Οι συνεντεύξεις του Ουίλιαμ Μπάροουζ ήταν πιθανώς ισάξιες των συγγραφικών του πονημάτων, εξαιρώντας πάντοτε τα αξιολογότερα έργα του, το «Τζάνκι», το «Γυμνό Γεύμα», και την «Τριλογία της Νόβα»), και κατά πολύ πιο αποφασιστικές και εμπεριστατωμένες. Ήταν εντέλει πιο ενδιαφέρουσες.

Ένας τόμος με συγκεντρωμένες συνεντεύξεις του Ουίλιαμ Μπάροουζ, κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες, από τις εκδόσεις Bibliotheque, σε μετάφραση του Χρίστου Αγγελακόπουλου και του Ιωάννη Τσίρκα, των οποίων η εργασία είναι ιδιαίτερα προσεγμένη σε επίπεδο κειμενικής απόδοσης, με τον δεύτερο επιπλέον ως υπεύθυνο της απαιτητικής φιλολογικής και επιστημονικής επιμέλειας. Οι συνεντεύξεις αντλήθηκαν ως επί το πλείστον από τον τόμο «Burroughs Live» και συμπληρωματικά από το «Conversations with William Burroughs». Η έκδοση συνοδεύεται επίσης από μία εκτενή, κατατοπιστική εισαγωγή.

Δεν έχω στόχο να ξεδιπλώσω εδώ τις πτυχές κάποιας αναθεωρημένης αξιολόγησης για τον ίδιο τον Μπάροουζ και το έργο του, ακριβώς γιατί η έκδοση αυτού του τόμου, καθιστά ανώφελη, πλέον, κάθε τέτοια προαίρεση. Μπορεί εξάλλου κανείς να εγκύψει σ’ αυτές τις συνεντεύξεις δίχως να είναι φανατικός αναγνώστης του Μπάροουζ, κι αυτή είναι μία από τις αρετές αυτής της έκδοσης. Οι συνεντεύξεις αυτές αποκτούν αυτομάτως έναν χαρακτήρα εντελώς προσδιοριστικό, καταλυτικό και, θα τολμούσα να πω, ολοκληρωματικό, καθώς ο Μπάροουζ είχε κάθε λόγο να επιλέγει μίας μακράς διαρκείας επαναφορά στις γνωστές του «preoccupations» ζητημάτων και προσώπων. Σε αυτές, ο Μπάροουζ αποκάλυψε, με άμεσο μα και με έμμεσο τρόπο, –αμβλύνοντας το προφίλ του καταραμένου, του περιθωριακού αποθεραπευτή, το οποίο άλλωστε ήταν φανερά προσχηματικό, υπό την έννοια πως αποτέλεσε το όχημα για τη διασπορά των κειμένων του– το πόσο τυπικός, πολυσυλλεκτικός και εργατικός συγγραφέας ήταν, απολύτως συνεπής στη λογοτεχνική του καριέρα και ακόμη συνεπέστερος στη διαχείριση και προώθηση της μυθοφανταστικής του περσόνας και των αποτόκων της. Μην ξεχνάμε πως επιζητούσε πεισματικά την εισαγωγή του στην Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Γραμμάτων, για την κατάκτηση της οποίας χρησιμοποίησε κάθε πρόσφορο μέσο και την οποία αποδέχθηκε πανηγυρικά το 1983.       

Οι αποκρίσεις του συγγραφέα σ’ αυτές τις συνεντεύξεις αποτελούν ένα αυτόνομο μπαροουζικό έργο συντεθειμένο ως μία σχεδόν ευρετηριακή πληθώρα πληροφοριών, στοιχειώδες για την έποψη μίας βραχύβιας παραφυάδας του αμερικανικού μεταμοντερνισμού, λίαν καταδεικτικό για το ποιόν και τις προσβλέψεις του συγγραφέα, μα πάνω απ’ όλα συμπερασματικό για τη διάρθρωση και τις απηχήσεις των βιβλίων του.

^*Word Virus (Grove Press 1998) 

Κενά Τεκμαιρόμενα [δύο θραύσματα]

Αξιολογώ το άθικτο, κυκεώνες το υψώνουν και το

κατεβάζουν, οφθαλμοί ανασταίνουν ένα καλά τεντωμένο ευθυτενές απεικονισθέν χέρι, δικό του, και μ’ αυτό δείχνουν ή δεν δείχνουν τον χλοοτάπητα των ουρανίων συνόδων κορυφής.

Σεργιανίζουμε μέσα στο κραυγαλέο.

Θρόισμα, να, κι άλλο θρόισμα, ισχυρής και όμορφης φήμης, δηλαδή, μνήμης: από πού; εφόσον οι χρόνοι εντός χρόνου αισθάνονται σαφώς πως χρησιμοποιούνται για πάσης φύσεως υπαρξιακές αναγκαιότητες, οι οποίες, παρά τα φαινόμενα, αποσύρονται στη λασπουριά κάποιου

ιστορημένου μονοπατιού.

Μέχρι ώρας, αυτό το τέλμα, διαπλατυσμένο

σε στέπες κεκλιμένες, πήλινων νικηφόρων υποτακτικών.

Κάθε σκέλος ιστορικής αποτίμησης,  μόνο η αδιαφορία

δύναται να το προσεγγίσει. Ένεκα, λοιπόν, όλων αυτών

που ουδέποτε γραπτώς αποτύπωσα, δικαιούμαι

στην υποχρέωσή μου να παραμένω: ομφαλός

από μέσα δεμένος.

Σαφής σε ανύπαρκτο φιλικό επίπεδο.

Εργάζομαι, μπουχτισμένος από καθετί καλά προετοιμασμένο.

Απόκοσμη η μουσική που το σώμα μου εκτελεί, κι εκεί στο βάθος μίας εκ των γραμμών στο κέντρο

της γαληνεμένης παλάμης, δίχως να έχω στραφεί

επί τούτου για να κοιτάξω, βλέπω το ακαρτέρητο.

Λαμπυρίζω από σαγήνη σαν βλέπω

πως μου θυμίζει κάτι το οποίο

δεν είμαι σε θέση να αναγνωρίσω πως γνωρίζω.

Οι πιο δραματικοί περιορισμοί αναδεικνύονται

στους νεωτερισμούς της ενοχής. Οι τομείς, νηοπομπές που ρυπαίνουν κάθε φορά που περνούν μπροστά

απ’ τον εαυτό τους.

Προς έρευνα διεξοδική ο μαρασμός σχετικά με,

της προφοράς

του κοσμικού φωνήεντος, τη διαβεβαίωση.

Προσωποποιείσαι τόσο άμεσα, λόγω βαθύτερων κινήτρων, που ζυμώνονται σε κάποιον πολυσέλιδο

τόμο καταχωρισμένα.

Στη διάβαση έχουν κολλήσει τα φανάρια,

έως ότου το αντιληφθώ,

εκείνη η παραμονή στην άκρη του κράσπεδου μου έδωσε

τη χαρά να εντοπίσω τα πράσινα μούσκλια

που είχαν αρχίσει

να εξαπλώνονται λόγω εποχής στο παρισινό πανόραμα.

Πίσω από τους χαμηλούς θάμνους των δημόσιων ελαιόχρωμων κιγκλιδωμάτων, ένας κότσυφας στην τραμπάλα, ένας κότσυφας

στην κούνια, ένας ακόμη στην τριζάτη καγκελόπορτα.

Σύρουν κάδους απορριμμάτων, σκουπίζουν μύτες, οι άνθρωποι με τους οποίους ανταλλάσσω κουβέντα. Η μοναδική ανθρώπινη ζεστασιά όσων κουράζονται τόσο ανεπιφύλακτα, τόσο υπέροχα.

Θα μου πεις, και πράγματι έρχεσαι και μου το λες, αναλώνεσαι, σε πράγματα παραειπωμένα.

Δεν ανέχομαι όμως αυτό

που μου λες. Κι ετούτο ιδιαιτέρως το φοβάμαι,

πως δεν το έζησες

ετούτο το όχι παροιμιώδες, μα,

κενόσαρκο, σμπαράλιασμα.

Με κερδισμένες όλες τις αιτίες από την ίδρυση του κόσμου τους, ενόσω ο δικός μου δεν έχει ακόμα ιδρυθεί, μες στη συσσώρευση των κερδισμένων αιτιών τους, κινούμαι ανάμεσα σε ανθρώπους που αποτελούν ένα είδος επέκτασης καταλιπόντος μύθου.

Αυτή η οσία σύγχυση που γαλακτίζει τη φιλονικία ενός μετανοιωμένου παρόντος, τελεί ως αδελφοποίηση που μεταβάλλει το αληθινό σε απολίθωμα προς βρώση.

Από τη στιγμή που κάτι μπορεί να ερμηνευθεί ως πόρισμα καταπονημένης, ήτοι παλαιάς, σκέψης, είναι σεβαστό – αναφέρεται στον σεβάσμιο νυγμό που η αφανής του επανάληψη εξακολουθεί να κατατρώει την ίδια του την αποδοχή ως οντολογική δέσμευση.

~

Διευκολύνομαι

από τη σκοπιά του σκότους.

Είμαι κωμικός όσο υπάρχει χωρίς κανονικότητα γαλήνη.

Κοσμοθεώρημα απαλλαγμένο από τον άνθρωπο,

γεμάτο ψύλλους στον κόρφο.

Το απαράμιλλο είναι αναπόφευκτος πόλεμος

στο μεσημεριανό

όνειρο ενός θεού που αποικίστηκε από ελευθερίες·

πεμπτουσία που ωριμάζει τόσο καλά σε

 δονήσεις που παρατηρούνται στα απομεινάρια

των έργων.

Όλα όσα εξελίσσονται έχουν αποσυρθεί.

Νευρική απόληξη μιας μέτριας αβύσσου, αυτή, του κόσμου, η φρεναπάτη. Επανέρχομαι, αφού δεν μπορεί για πολλή ώρα να συνεχιστεί, όπως η αγάπη για εγκατάσταση βαθιά σ’ εκείνο που σημασία έχει.

Το νομίζω, λες και αφέθηκα στα πολύφυλλα μίας ταπεινωμένης κενότητας. Ξεπερασμένος από τις επαιτίους της ομαλότητας, το λειψό που λογχίζει το άδειο, το παραχαραγμένο.  

Αναμετρούμαι με περιγράμματα

που βρίσκουν την ουσία τους στη μορφή μου.

Τα λίγα και καλά με υποτροπίασαν.

Mου φέρνει κάποια ισορροπία το επαχθές πως

δεν είμαι όσο

ηλίθιος θα ήθελα·

τουτέστιν σύξυλος με εκείνα που αποτρέπονται.

Λες και είμαι ζωντανός, δίχως αυτό να εμπίπτει:

τρέχουσα ανανέωση, ως φημισμένη, παράλογη

λόγω υπερκινητικής ειρήνης, δυστοκία.

Παρίσι, Καρτιέ Λατέν

27/01/2013 – 18/09/2015